Ranking dezinformacji 2023: topowi celebryci kojarzeni z fake newsami

• Elon Musk znalazł się na szczycie rankingu dezinformacji w 2023 roku z 157 385 wzmiankami, co pokazuje jego znaczącą rolę zarówno w branży technologicznej, jak i medialnej, jednocześnie czyniąc go częstym celem fake newsów.
• Piłkarze Lionel Messi i Neymar Jr. zajmują ważne miejsce w hierarchii fake newsów, a historie o ich transferach generują sporą uwagę opinii publicznej.
• Rihanna i Meghan Markle padły ofiarą fałszywych plotek na temat domniemanej ciąży, co pokazuje, jak często osobiste życie celebrytów bywa obiektem sfabrykowanych wiadomości.
• Zaawansowane technologie, takie jak AI i deepfakes, są coraz częściej wykorzystywane do tworzenia i rozpowszechniania fake newsów o celebrytach, czego najlepszymi przykładami są Taylor Swift i BTS.
• Możesz chronić się przed fake newsami, analizując źródła, weryfikując informacje i korzystając z narzędzi, takich jak VPN do pobrania, aby uzyskać dostęp do prawdy i pokonać cenzurę.

Fake newsy nie oszczędzają celebrytów. Tegoroczny ranking dezinformacji 2023 od ExpressVPN pokazuje, że tego roku oberwało się największym największym nazwiskom – od BTS i Taylor Swift po Lionela Messiego. Nasza analiza, oparta na danych z Buzzsumo, wyjaśnia, w jaki sposób znane osoby padają ofiarą fałszywych narracji.

W niniejszym raporcie zagłębimy się w mechanizmy dezinformacji, a także przyjrzymy się, w jaki sposób celebryci mimowolnie stają się powiązani z fake newsami. Od iluzji generowanych przez sztuczną inteligencję po dziwaczne plotki – rzucamy światło na istotę i wpływ owych nieprawdziwych informacji. Razem z nami spróbuj rozplątać skomplikowaną sieć fake newsów o celebrytach w 2023 roku. Czas oddzielić fakty od fikcji w wielkim świecie.

Czy wszystkie fake newsy są złe?

Kiedy słyszymy słowo „fake news”, nasze umysły automatycznie tworzą wizję dezinformacji o szkodliwych intencjach. Zanim jednak zagłębimy się w nasz ranking, warto zaznaczyć, że nie wszystkie fake newsy są sobie równe. Aby zrozumieć ich wpływ, należy najpierw zrozumieć, czym tak naprawdę są fake newsy i w którym momencie stają się problematyczne.

Czym jest fake news?

Fake newsy to informacje, które zostały sfabrykowane i przedstawione jako fakty. Mają one wyglądać i sprawiać wrażenie prawdziwych wiadomości, ale w rzeczywistości są albo zniekształcone, albo całkowicie zmyślone. Tu trzeba zaznaczyć, że rozwój mediów społecznościowych znacznie przyspieszył rozprzestrzenianie się fake newsów.

Kiedy fake newsy niekoniecznie są złe

Czasami to, co jest określane jako fake news, nie jest z natury szkodliwe. Przykładowo:

• Satyra i parodia: wiele satyrycznych serwisów informacyjnych (np. amerykańskie The Onion) celowo tworzy przesadzone lub fikcyjne historie, aby podkreślić absurdy lub krytykować kwestie społeczne. I chociaż technicznie rzecz biorąc są one „fałszywe”, to ich celem jest raczej dostarczanie rozrywki i zmuszanie do refleksji niż wprowadzanie w błąd.
• Pomyłki: dziennikarze i serwisy informacyjne mogą popełniać błędy, co wcale nie oznacza, że ich intencją jest oszukiwanie odbiorców. Poza tym media też mają swoje uprzedzenia, co niekoniecznie musi sugerować, że przedstawiona historia jest fake newsem. Oczywiście zależy to od stopnia, w jakim dana informacja jest poddana obróbce.

Kiedy fake newsy są problematyczne

Fake newsy stają się poważnym problemem, gdy służą do dezinformacji lub manipulacji. Przykładowo:

• Rozpowszechnianie dezinformacji: nieprawdziwe historie mogą wprowadzać ludzi w błąd, zwłaszcza gdy potwierdzają istniejące uprzedzenia lub obawy. Może to wpływać na opinię publiczną, a nawet na bardzo ważne decyzje, takie jak głosowanie.
• Szkodzenie reputacji: fake newsy mogą niesłusznie zaszkodzić reputacji danej osoby lub organizacji, tym samym prowadząc do poważnych konsekwencji, takich jak utrata wiarygodności, bycie obiektem nękania czy szkody finansowe.

Zagrożenia wynikające z reagowaniem na problematyczne fake newsy

Każde polubienie, udostępnienie lub skomentowanie potencjalnie szkodliwego fake newsa zwiększa jego zasięg. Oznacza to, że większa liczba odbiorców będzie narażona na dezinformację. 

W praktyce szacuje się, że każda reakcja na fake newsa powoduje, że wyświetla się on kolejnym 100 osobom. Ten wykładniczy wzrost ekspozycji może szybko przekształcić drobne kłamstwo w powszechnie akceptowaną narrację, a to z kolei może pogłębić podziały społeczne i zaognić konflikty.

Top 20 celebrytów powiązanych z fake newsami

Związek między sławą a fake newsami jest niemal nieunikniony. Wysoko postawione osoby, zwłaszcza celebryci, są stale na celowniku opinii publicznej, co czyni je idealnym obiektem dla fake newsów. Ich wpływy są tak duże, że każda związana z nimi historia – prawdziwa lub nie – może potencjalnie stać się viralem. Ogromna rozpoznawalność w połączeniu z nienasyconą ciekawością opinii publicznej na temat ich życia osobistego, tworzy podatny grunt dla rozprzestrzeniania się dezinformacji.

Co więcej, celebryci często reprezentują określony styl życia i poglądy, które mogą być polaryzujące, co stanowi pożywkę dla fake newsów mających na celu potwierdzenie uprzedzeń lub wzbudzenie kontrowersji. W niektórych przypadkach fake newsy na temat celebrytów są wykorzystywane do odwrócenia uwagi lub forsowania określonego programu, wykorzystując ich sławę do zdobycia popularności.

Korzystając z narzędzia analitycznego Buzzsumo, sprawdzamy, które gwiazdy, politycy i inne osoby publiczne były najczęściej zestawiane z frazą „fake news” w ciągu ostatniego roku. Nasze badanie obejmuje zaangażowanie pod poszczególnymi artykułami i postami – w tym polubienia, komentarze i udostępnienia.

Oto niektóre z naszych najważniejszych ustaleń:

Musk w samym sercu fake dramy   

Elon Musk, który w tym roku królował na pierwszych stronach gazet dzięki swojej platformie społecznościowej X, zajął zaszczytne pierwsze miejsce w naszym rankingu fake newsów w 2023 r. z zaangażowaniem wynoszącym 157 385. Związane z nim posty (potencjalnie docierające do ponad 15 milionów osób) pokazują, jak autorytet Muska w dziedzinie technologii i mediów stawia go w samym centrum kontrowersji.

Pozycja lidera Muska w X automatycznie zmusza go do walki z dezinformacją. Jednak jego platforma została skrytykowana za rozpowszechnianie fałszywych informacji, co wzbudziło zaniepokojenie, między innymi, Unii Europejskiej. W rezultacie sam Musk został wciągnięty w fake newsową aferę. Na przykład udostępnił link pochodzący z wątpliwego źródła, co doprowadziło do sporu z New York Timesem. Kiedy Times opisał całą tę sytuację, Musk w odpowiedzi oskarżył ich o rozpowszechnianie fake newsów.

Jak na ironię, Musk często pada ofiarą fake newsów. Godne uwagi przykłady obejmują plotki o jego śmierci i sfałszowane wideo, na którym twierdzi, że wdrożył projekt kwantowej sztucznej inteligencji w celu zlikwidowania biedy. Filmik imitujący były program Fox News Tucker Carlson Tonight pokazywało Carlsona przedstawiającego Muska i jego rzekomy projekt. Wszystko to jednak okazało się fałszywe – dźwięk nie pasował do wideo, a sama stacja Fox News potwierdziła, że to fake.

Gwiazdy piłki nożnej uwikłane w sieć fake newsów dotyczących transferów

Fake newsy nie oszczędzają także sportowców, o czym świadczą ostatnie plotki na temat Lionela Messiego, Neymara i Cristiano Ronaldo. Historie te, często dotyczące transferów piłkarzy do nowych drużyn, zwracają uwagę na problem dezinformacji w mediach sportowych.

Messi padł ofiarą wielu fake newsów, a ponad 80 270 osób zaangażowało się w nieprawdziwe informacje na jego temat. Podczas gdy Paris Saint-Germain (PSG) na początku tego roku rozmawiało z Messim o nowym kontrakcie, pojawiły się plotki o jego wielkim powrocie do Barcelony. Następnie zaczęto przebąkiwać o rocznym kontrakcie na kwotę – uwaga – 400 milionów dolarów z saudyjskim Al-Hilal. W rzeczywistości Messi dołączył do Interu Miami Davida Beckhama w Major League Soccer (MLS), zarabiając 20,4 mln USD i tym samym wprawiając w osłupienie zarówno kibiców, jak i bukmacherów. 

Potencjalne odejście Neymara z PSG w sierpniu również zapoczątkowało potężną falę fake newsów. Kiedy pojawiły się plotki o jego transferze do Al-Hilal w Arabii Saudyjskiej, podobnie jak w przypadku przejścia Cristiano Ronaldo do Al-Nassr, spekulacjom nie było końca. W pewnym momencie brazylijskie media obiegła fałszywa informacja, jakoby Neymar został wyrzucony z PSG z powodu słabej formy fizycznej. Sam Neymar zaprzeczył tym pogłoskom.

Przejście Cristiano Ronaldo do Al Nassr również stało się pożywką dla fake newsów. Internet zalały przerobione zdjęcia i sfałszowane raporty, w tym jeden, który twierdził, że piłkarz poślubił swoją dziewczynę w Arabii Saudyjskiej. Inna plotka (pochodząca ze stycznia 2023 r.) sugerowała, że po Mistrzostwach Świata w 2022 r. Ronaldo zagroził, że zamierza odejść z reprezentacji Portugalii. Informacje te zostały zdementowane przez Portugalską Federację Piłkarską.

Fake newsy o ciążach

Rihanna i Meghan Markle znalazły się w epicentrum fake newsów dotyczących domniemanych ciąż, w wyniku czego zajęły odpowiednio 5. i 6. miejsce w naszym rankingu. Fałszywe deepfake’owe wideo pokazujące Rihannę w trzeciej ciąży wywołało spore poruszenie. Mimo że piosenkarka urodziła swoje drugie dziecko (ojcem jest A$AP Rocky) w sierpniu 2023 r., szybko pojawiła się plotka o kolejnej ciąży. Fake news rozpowszechnił się podczas weekendu z okazji Dnia Weteranów.

Meghan Markle padła ofiarą podobnych fake newsów w grudniu 2022 roku. Zwolennicy teorii spiskowych twierdzili, że jej ciąża była fałszywa i w rzeczywistości dwójkę dzieci Meghan i księcia Harry’ego urodziła surogatka. Teoria ta została obalona przez kilka źródeł weryfikujących fakty. Jakby tego było mało, w tym samym miesiącu siostra Meghan, Samantha Markle, skrytykowała nowy serial dokumentalny Netflixa aktorki W garniturach, określając go jako „maszynę napędzającą fake newsy o wartości 100 milionów dolarów”.

Książę Harry również nie ma łatwo. Po wydaniu swojej kontrowersyjnej biografii, Ten drugi, jego nazwisko wygenerowało zaangażowanie na poziomie 6 048. Jedna z nieprawdziwych plotek głosiła, że brytyjski książę rozważał karierę w amerykańskiej polityce.

AI napędza fake newsy

Rozwój sztucznej inteligencji, a zwłaszcza technologii deepfake, zmienia oblicze fake newsów, zwłaszcza w przypadku takich celebrytów jak Taylor Swift, Selena Gomez i BTS. Deepfakes to wyrafinowane twory AI przedstawiające prawdziwych ludzi robiących lub mówiących pewne rzeczy. Rzecz w tym, że owe wystąpienia nigdy nie miały miejsca. Technologia ta jest obecnie głównym narzędziem do rozpowszechniania fake newsów o znanych osobach.

Szokującym przykładem była historia Saint Von Colucciego, rzekomego aktora i piosenkarza, który podobno zmarł po przejściu wielu operacji mających upodobnić go do Jimina z BTS. Na całym świecie huczało od doniesień o jego domniemanej śmierci, operacjach za 200 000 USD i roli w koreańskiej dramie. Tylko że Von Colucci nigdy nie istniał. Dowody sugerują, że jest to mistyfikacja wygenerowana przez sztuczną inteligencję, której udało się oszukać globalne media.

Taylor Swift stanęła w obliczu podobnego problemu, a mianowicie fake newsa oskarżającego ją o rasizm i zdjęcia krążącego na Reddicie, gdzie piosenkarka zajada się lodami na oczach głodnych dzieci. Obraz został wykonany przy użyciu sztucznej inteligencji, a historia okazała się całkowicie sfabrykowana, w tym twierdzenie, że była to część jej trasy koncertowej Eras – trasy, która nigdy nie przebiegała przez Afrykę. Globalna sława Swift i zainteresowanie opinii publicznej jej życiem osobistym, podobnie jak nowy związek celebrytki z Travisem Kelce, tworzą z niej idealny cel dla tego typu zagrywek.

Selena Gomez, z kolei, padła ofiarą fake’owego zdjęcia, które rzekomo zostało zrobione na tegorocznej Met Gali. Jej wizerunek został nałożony na aktorkę Lily James z poprzedniego roku. Fani lub pranksterzy często przerabiają zdjęcia ulubionych gwiazd z różnych powodów – dla atencji, klikalności lub po prostu dla rozrywki.

Przypadki te pokazują, w jaki sposób deepfakes i przeróbki AI są wykorzystywane do wprowadzania w błąd i manipulowania opinią publiczną, tym samym szkodząc reputacji celebrytów. Łatwość tworzenia i rozpowszechniania tych falsyfikatów, w połączeniu z viralowym charakterem newsów o celebrytach, stanowi poważne wyzwanie. Coraz trudniej jest odróżnić prawdę od fałszu, co podważa zaufanie do tego, co widzimy online.

Gdzie politycy plasują się w rankingu fake newsów?

Donald Trump i Joe Biden, czyli kluczowe osobistości w nadchodzących wyborach prezydenckich w USA w 2024 roku, padają często ofiarą fake newsów. Trump, z zaangażowaniem na poziomie 28 386, często określa nieprzychylne mu wiadomości jako fake newsy, które dodatkowo napędzają jego ostatnie problemy z prawem i działania wyborcze. Biden, z zaangażowaniem na poziomie 10 662, również zetknął się z nieprawdziwymi plotkami, w tym doniesieniami o impeachmencie w czerwcu 2023 roku. Wspomina się również o prezydencie Rosji Władimirze Putinie, zwłaszcza w związku z trwającym konfliktem na Ukrainie.

Fake newsy na temat polityków są często tworzone w celu wywarcia wpływu na opinię publiczną lub wpłynięcia na dyskurs polityczny. Jest to narzędzie wykorzystywane do manipulowania percepcją, gromadzenia poparcia lub zdyskredytowania przeciwników. Trend ten podkreśla pilną potrzebę weryfikacji informacji, zwłaszcza w odniesieniu do postaci i wydarzeń na arenie politycznej.

Jak chronić się przed fake newsami? 

Ponieważ sztuczna inteligencja i inne technologie wciąż się rozwijają, ważne jest, aby podchodzić do każdej ekstremalnej nowinki z pewną dozą ostrożności. Nie chcesz paść ofiarą fake newsa? Oto kilka praktycznych kroków, które możesz podjąć:

• Sprawdź każde źródło: zawsze kwestionuj wiarygodność źródła i dowodów potwierdzających daną historię.
• Sprawdzaj inne źródła: weryfikuj wiadomości, wchodząc na renomowane platformy.
• Korzystaj ze stron weryfikujących fakty: tego typu witryny mogą pomóc potwierdzić autentyczność newsa.
• Uważaj na sensacyjne nagłówki: przesadnie dramatyczne lub niewiarygodne nagłówki mogą nie pokrywać się z treścią.
• Poczytaj o deepfake’ach: wiedza na temat deepfake’ów może pomóc Ci w ocenie autentyczności filmów i zdjęć.
• Pobierz VPN, aby mieć dostęp do różnych informacji: pobranie VPN umożliwia dostęp do szerokiej gamy źródeł, szczególnie w obszarach o ograniczonym Internecie. VPN pomoże Ci pokonać cenzurę, tym samym ułatwiając wykrywanie fake newsów.
• Sprawdź datę i kontekst wiadomości: upewnij się, że historia jest aktualna.
• Zachowaj sceptycyzm wobec aktualności w mediach społecznościowych: zawsze weryfikuj newsy z social mediów w wiarygodnych źródłach.
• Zachowaj ostrożność, jeśli chodzi o udostępnianie: zastanów się dwa razy przed rozpowszechnianiem informacji, które są ekstremalne lub wydają się zbyt sensacyjne.
• Dowiedz się, jak rozpoznawać czerwone flagi: zwracanie uwagi na pewne sygnały może pomóc Ci w identyfikacji fake newsa (więcej na ten temat poniżej).

10 oznak, że news jest fałszywy

 Oto kilka sygnałów, które mogą świadczyć o tym, że dana historia jest zmyślona:

1. Niewiarygodne źródło: jeśli historia została opublikowana na łamach strony znanej z sensacji lub takiej, która nie słynie z rzetelności dziennikarskiej, jest to czerwona flaga. Na przykład witryna, która często publikuje plotki lub teorie spiskowe, raczej nie jest wiarygodnym źródłem.
2. Brak dowodów: prawdziwe wiadomości są zazwyczaj poparte weryfikowalnymi faktami lub źródłami. Jeśli artykuł zawiera śmiałe twierdzenia bez dowodów w postaci oficjalnych oświadczeń, opinii ekspertów lub wiarygodnych danych, może być fake’owy.
3. Sensacyjne nagłówki: nagłówki, które wydają się przesadnie dramatyczne lub nieprawdopodobne, mogą służyć klikalności, a nie prawdzie. Na przykład nagłówek twierdzący, że jakiś celebryta zrobił coś skandalicznego bez podawania wiarygodnego źródła, jest prawdopodobnie zwykłym baitem.
4. Niespójności w historii: jeśli narracja zaprzecza samej sobie lub dobrze znanym faktom, jest to czerwona flaga. Przykładem może być historia dotycząca wydarzenia publicznego, która znacznie różni się od wersji renomowanych serwisów informacyjnych.
5. Kiepsko napisany tekst: profesjonalne artykuły raczej nie zawierają rażących błędów ortograficznych i gramatycznych. Źle napisany artykuł może wskazywać na niskie standardy redakcyjne, które często towarzyszą pospiesznie tworzonym fake newsom.
6. Zmodyfikowane zdjęcia lub filmy: fake newsy często wykorzystują edytowane obrazy lub wideo wyrwane z kontekstu. Narzędzia, takie jak odwrotne wyszukiwanie obrazów, mogą pomóc Ci zweryfikować, czy multimedia w artykule zostały zmienione lub wykorzystane w mylący sposób.
7. Brak relacji z innych źródeł: jeśli rzekomo ważna historia nie została opisana przez żaden inny renomowany serwis informacyjny, prawdopodobnie jest to fake. Istotne wydarzenia są zazwyczaj relacjonowane przez wiele różnych portali.
8. Stronniczy ton: podczas gdy pewien poziom stronniczości może być obecny we wszystkich reportażach, mocno nieobiektywny ton, który wydaje się forsować swoje zdanie, a nie dostarczać zrównoważonych informacji, może wskazywać na fake newsa.
9. Nachalne prośby o udostępnienie: autentyczne artykuły o charakterze informacyjnym zazwyczaj nie proszą czytelnika o udostępnienie lub polubienie. Jeśli artykuł koncentruje się bardziej na tym niż na dostarczaniu wiadomości, prawdopodobnie jest to fake.
10. Treści nacechowane emocjonalnie: newsy informacyjne zazwyczaj unikają wywoływania silnych reakcji emocjonalnych. Jeśli artykuł wydaje się mieć na celu wywołanie gniewu lub strachu, może być fałszywy i służyć manipulowaniu emocjami, a nie informowaniu.

Metodologia 

Aby dowiedzieć się, które gwiazdy są najbardziej powiązane z fake newsami, najpierw określiliśmy najczęściej wyszukiwane sławy w Internecie. Następnie, korzystając z narzędzi do nasłuchu społecznościowego (ang. social listening), policzyliśmy, jak często ich nazwiska pojawiały się obok frazy „fake news” w mediach społecznościowych, na forach i w komentarzach od listopada 2022 r. do listopada 2023 r.

Przyjrzeliśmy się, w jaki sposób ludzie wchodzili w interakcje z tego typu postami, analizując polubienia, komentarze i udostępnienia. Pomogło nam to zobaczyć nie tylko, o kim mówiono, ale także, ile uwagi przyciągnęły same posty. Szacujemy, że potencjalny zasięg tych treści może być nawet 20 razy większy niż rzeczywiste zaangażowanie.

Na tej podstawie uszeregowaliśmy celebrytów według tego, ile zaangażowania otrzymały fake newsy z ich udziałem. Dzięki temu wiemy, kto zyskał najwięcej uwagi.